สถาปัตยกรรมนิวาร์ – เทคนิคการก่อสร้างแบบดั้งเดิมที่ทนแผ่นดินไหว
เมื่อแผ่นดินไหวทำลายสิ่งสมัยใหม่ แต่โบราณกลับรอดพ้นในหุบเขากาฐมาณฑุ ประเทศเนปาล มีความลับทางสถาปัตยกรรมที่อายุกว่า 1,000 ปีซ่อนอยู่ เมื่อปี 2015 แผ่นดินไหวขนาด 7.8 ริกเตอร์ถล่มเนปาลอย่างรุนแรง อาคารคอนกรีตสมัยใหม่หลายแห่งพังทลายลงมา แต่วัดไม้โบราณหลายแห่งกลับยังคงตั้งตระหง่านอยู่อย่างมั่นคง นี่คือเรื่องราวของภูมิปัญญาสถาปัตยกรรม “นิวาร์” ที่สร้างขึ้นโดยชาวนิวาร์ในหุบเขากาฐมาณฑุ ซึ่งเป็นบทเรียนสำคัญสำหรับวงการก่อสร้างในปัจจุบัน
ชาวนิวาร์ – มาสเตอร์ช่างแห่งหิมาลัยที่เรียนรู้จากธรรมชาติชาวนิวาร์เป็นกลุ่มชาติพันธุ์ดั้งเดิมของหุบเขากาฐมาณฑุที่มีประวัติศาสตร์การก่อสร้างยาวนานกว่า 2,000 ปี พวกเขาได้พัฒนาเทคนิคการก่อสร้างที่เป็นเอกลักษณ์ผ่านการทดลองและปรับปรุงที่สั่งสมจากรุ่นสู่รุ่น จนกลายเป็นมาสเตอร์ช่างที่สามารถสร้างอาคารหลายชั้นสูงโดยไม่ใช้เครื่องจักรหรือเทคโนโลยีสมัยใหม่ใดๆ การก่อสร้างในยุคนั้นไม่ได้พึ่งพาแบบแปลนหรือการคำนวณทางวิศวกรรมซับซ้อน แต่อาศัยประสบการณ์และภูมิปัญญาที่สั่งสมกันมาจากบรรพบุรุษ ช่างนิวาร์เรียนรู้ผ่านการปฏิบัติจริงและการสังเกตพฤติกรรมของธรรมชาติอย่างใกล้ชิด
เทคนิค “ไม่มีตะปูเดียว” – ความลับของความยืดหยุ่นที่น่าทึ่งเทคนิคที่เด่นที่สุดและน่าทึ่งที่สุดของสถาปัตยกรรมนิวาร์คือการสร้างอาคารหลายชั้นโดยไม่ใช้ตะปูแม้แต่ตัวเดียว การเชื่อมต่อทุกส่วนของโครงสร้างใช้เฉพาะระบบเดือยไม้ที่ออกแบบมาเป็นพิเศษ เดือยไม้เหล่านี้จะเข้ากับร่องที่เจาะไว้อย่างแน่นหนา แต่ยังคงความยืดหยุ่นที่จำเป็น เมื่อเกิดการสั่นสะเทือนจากแผ่นดินไหว โครงสร้างไม้จะสามารถเคลื่อนไหวได้เล็กน้อยโดยไม่หักหรือแตก นอกจากนี้ยังใช้เชือกจากเส้นใยพืชธรรมชาติมาช่วยมัดยึดโครงสร้างให้แข็งแรงยิ่งขึ้น เมื่อแผ่นดินไหวเกิดขึ้น เชือกเหล่านี้จะยืดออกและคืนตัวกลับมา ทำหน้าที่เป็นตัวดูดซับพลังงานจากการสั่นสะเทือน
หลักการ “ฟลูอิด สตรัคเจอร์” – เมื่ออาคารเต้นรำกับแผ่นดินไหวหลักการที่สำคัญอีกประการหนึ่งคือการออกแบบให้อาคารทั้งหลังเคลื่อนไหวเป็นหน่วยเดียวกัน เรียกว่า “ฟลูอิด สตรัคเจอร์” เมื่อเกิดแผ่นดินไหว ทั้งอาคารจะโคลงไปมาอย่างนุ่มนวลราวกับต้นไผ่ในลม แทนที่จะตั้งรับแรงอย่างแข็งแกร่งจนแตกหัก การออกแบบนี้ทำให้อาคารสามารถรับมือกับแรงสั่นสะเทือนได้อย่างมีประสิทธิภาพ
รากฐานที่ “หายใจ” ได้ – การปรับตัวตามธรรมชาติรากฐานของอาคารนิวาร์ใช้เทคนิคพิเศษที่เรียกว่า “Stone Masonry with Flexible Foundation” โดยใช้หินก้อนใหญ่วางเป็นชั้นล่างสุด แต่ไม่ใช้ปูนซีเมนต์มายึดติดกัน แต่ใช้โคลนเหนียวผสมฟางแทน วิธีนี้ช่วยให้รากฐานสามารถปรับตัวตามการเคลื่อนไหวของดินได้ นอกจากนี้ยังมีการสร้างระบบระบายน้ำจากดินเผาไว้ใต้รากฐาน เพื่อป้องกันการชะล้างของดินและการทรุดตัวของโครงสร้าง
ออกแบบแบบ “พิรามิดกลับหัว” – ศิลปะแห่งการกระจายน้ำหนักลักษณะเฉพาะอีกประการของสถาปัตยกรรมนิวาร์คือการออกแบบในรูปแบบ “พิรามิดกลับหัว” หรือการลดขนาดทีละชั้น ชั้นล่างจะกว้างและหนา สำหรับรับน้ำหนักและแรงสั่นสะเทือนหลัก ส่วนชั้นบนจะเล็กลงทีละชั้น เพื่อลดจุดศูนย์ถ่วงของอาคาร หลังคาจะทำจากไม้เบาเพื่อลดน้ำหนักส่วนบน การออกแบบแบบนี้ทำให้แรงจากแผ่นดินไหวจะกระจายจากฐานขึ้นไปทีละชั้น โดยไม่มีจุดเครียดเข้มข้น จึงทำให้อาคารไม่แตกหักง่าย
การเลือกวัสดุอย่างฉลาด – เมื่อธรรมชาติให้คำตอบช่างนิวาร์มีความชาญฉลาดในการเลือกใช้วัสดุท้องถิ่นที่มีคุณสมบัติเหมาะสมกับสภาพแวดล้อม สำหรับไม้จะใช้ไม้ Sal (ศาลา) ที่มีความแข็งแรงสูงสำหรับโครงสร้างหลัก และไม้ Chir Pine สำหรับส่วนที่ต้องการความยืดหยุ่น ช่างเข้าใจดีว่าไม้แต่ละชนิดมีคุณสมบัติเฉพาะที่แตกต่างกัน สำหรับอิฐจะผลิตจากดินเหนียวในพื้นที่ โดยมีรูพรุนที่ช่วยควบคุมอุณหภูมิและความชื้น และมีน้ำหนักเบากว่าหินแต่ยังคงความแข็งแรงเพียงพอ
ระบบ “Hasta” – เมื่อร่างกายมนุษย์เป็นไม้บรรทัดระบบการวัดที่ช่างนิวาร์ใช้เรียกว่า “Hasta System” โดย 1 Hasta เท่ากับระยะจากข้อศอกถึงปลายนิ้วกลาง ประมาณ 18 นิ้ว และ 1 Angula เท่ากับความกว้างของนิ้วหัวแม่มือ ระบบการวัดนี้ทำให้การก่อสร้างมีสัดส่วนที่กลมกลืนกับมนุษย์และสร้างความสวยงามตามธรรมชาติ
ผลจากแผ่นดินไหว 2015 – ข้อมูลที่สั่นสะเทือนโลกก่อสร้างเมื่อแผ่นดินไหวใหญ่เกิดขึ้นในปี 2015 นักวิจัยจากทั่วโลกแห่งไปศึกษาสถาปัตยกรรมนิวาร์ที่รอดพ้นมาได้อย่างน่าทึ่ง สถิติแสดงให้เห็นว่าอาคารคอนกรีตสมัยใหม่พังทลายกว่าร้อยละ 80 ในขณะที่วัดไม้โบราณอายุ 500-1000 ปี รอดไว้ได้กว่าร้อยละ 70 และอาคารที่ใช้เทคนิคนิวาร์ผสมผสานกับเทคโนโลยีสมัยใหม่ รอดพ้นได้ถึงร้อยละ 95
การประยุกต์สู่ปัจจุบัน – เมื่อโบราณเป็นแรงบันดาลใจสมัยใหม่นักวิศวกรในปัจจุบันได้นำหลักการสถาปัตยกรรมนิวาร์มาประยุกต์ใช้ในหลายรูปแบบ เช่น ระบบ Base Isolation ที่แยกฐานรากจากโครงสร้างหลัก ซึ่งพัฒนามาจากหลักการรากฐานยืดหยุ่นของนิวาร์ การใช้ Flexible Joints หรือข้อต่อยืดหยุ่นในอาคารสูง ที่ได้แรงบันดาลใจจากระบบเดือยไม้ และ Damping System ระบบดูดซับแรงสั่นสะเทือน ที่พัฒนาจากหลักการเชือกและเส้นใยธรรมชาติ
มรดกที่ยังตื้นตระหง่าน – พยานแห่งภูมิปัญญาในปัจจุบัน หุบเขากาฐมาณฑุยังคงมีอาคารสถาปัตยกรรมนิวาร์กว่า 2,000 หลังที่เป็นพยานแห่งภูมิปัญญาการก่อสร้างโบราณ วัดที่โด่งดังได้แก่ วัดนยาตะโปละ (Nyatapola Temple) ที่มี 5 ชั้น อายุ 300 ปี วัดจันกุ นารายณ์ที่มีอายุกว่า 1,000 ปี และพระราชวังหนุมาน โดกา ซึ่งล้วนแล้วแต่เป็นผลงานชิ้นเอกของสถาปัตยกรรมโลก
บทเรียนสำคัญ – ภูมิปัญญาที่นำทางสู่อนาคตการศึกษาสถาปัตยกรรมนิวาร์ให้บทเรียนสำคัญแก่วงการก่อสร้าง ประการแรก ความยืดหยุ่นสำคัญกว่าความแข็งแกร่ง โครงสร้างที่ยืดหยุ่นสามารถรับมือกับแรงกระแทกได้ดีกว่าโครงสร้างที่แข็งเกินไป ประการที่สอง การใช้วัสดุท้องถิ่นอย่างฉลาด การเข้าใจคุณสมบัติของวัสดุและนำมาใช้ให้เหมาะสมจะให้ผลลัพธ์ที่ดีที่สุด ประการที่สาม ความสมดุลของระบบ การออกแบบที่คำนึงถึงการทำงานร่วมกันของทุกส่วนจะสร้างโครงสร้างที่แข็งแรงและยั่งยืน และประการสุดท้าย การเรียนรู้จากธรรมชาติ การสังเกตและนำหลักการธรรมชาติมาประยุกต์ใช้จะเป็นแรงบันดาลใจในการสร้างสรรค์นวัตกรรมใหม่ๆ
Interplug – สานต่อภูมิปัญญาสู่งานก่อสร้างสมัยใหม่Interplug เข้าใจดีว่าการก่อสร้างที่ยั่งยืนและมีคุณภาพต้องผสมผสานระหว่างภูมิปัญญาโบราณและเทคโนโลยีสมัยใหม่ เราใช้ความรู้และประสบการณ์ในการพัฒนาเทคนิคการก่อสร้างและการกันซึมให้ตอบสนองความต้องการของลูกค้าอย่างมีประสิทธิภาพ
ติดตามคอลัมน์ประวัติศาสตร์การก่อสร้างของเรา เพื่อเรียนรู้เทคนิคการก่อสร้างจากอารยธรรมต่างๆ ทั่วโลกที่จะเป็นแรงบันดาลใจในการพัฒนางานก่อสร้างให้ดีขึ้นและยั่งยืนยิ่งขึ้น
ติดต่อ Interplug: Line @interplug | โทร 086-780-8293 | www.interplug.co.th