พระราชวังแวร์ซาย – ศิลปะการจัดการน้ำและการกันซึม 
ในใจกลางของราชอาณาจักรฝรั่งเศส เมื่อ 350 ปีที่แล้ว พระเจ้าหลุยส์ที่ 14 ทรงสร้างสิ่งมหัศจรรย์ที่จะกลายเป็นสัญลักษณ์แห่งความยิ่งใหญ่ของยุโรป นั่นคือ พระราชวังแวร์ซาย (Château de Versailles) ไม่เพียงแค่เป็นสถาปัตยกรรมที่งดงาม แต่ยังเป็นความก้าวหน้าทางวิศวกรรมการจัดการน้ำที่ล้ำสมัยที่สุดในโลก ด้วยระบบน้ำพุกว่า 1,400 จุด คลองและสระน้ำนับร้อยแห่ง และเทคนิคการกันซึมที่ซับซ้อนจนน่าทึ่ง 
ความฝันของจักรพรรดิแสงแดดพระเจ้าหลุยส์ที่ 14 ผู้ที่ขนานนามว่า “Le Roi-Soleil” หรือ “จักรพรรดิแสงแดด” ทรงมีวิสัยทัศน์ที่จะสร้างพระราชวังที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในโลก เพื่อแสดงอำนาจและความมั่งคั่งของฝรั่งเศส แต่สถานที่ที่พระองค์ทรงเลือกกลับเป็นความท้าทายอย่างมาก เพราะแวร์ซายเป็นเพียงที่ราบลุ่มที่มีน้ำใต้ดินตื้น มีหนองน้ำและดินเหนียว การสร้างพระราชวังขนาดใหญ่ในพื้นที่แบบนี้ต้องการเทคโนโลยีการกันซึมและการจัดการน้ำที่ล้ำหน้ายุคสมัย 
ปัญหาของพื้นดินเหนียวการก่อสร้างพระราชวังแวร์ซายเผชิญกับปัญหาใหญ่คือ ดินเหนียวที่อุ้มน้ำได้มาก เมื่อฝนตกหรือน้ำใต้ดินขึ้นสูง น้ำจะซึมเข้าสู่รากฐาน ทำให้เกิดความชื้นในพระราชวัง นอกจากนี้ ดินเหนียวยังมีปัญหาการทรุดตัวไม่สม่ำเสมอ ซึ่งอาจทำให้โครงสร้างร้าวแตก สถาปนิกหลวง ฌูล อาร์ดูแว-มองซาร์ (Jules Hardouin-Mansart) จึงต้องคิดค้นเทคนิคการกันซึมแบบใหม่ ที่ไม่เพียงแค่ป้องกันน้ำ แต่ยังต้องรองรับน้ำหนักของพระราชวังขนาดมหึมาได้ด้วย 
เทคนิคการทำรากฐานแบบ “เปียร์ เดอ แตย”สถาปนิกแวร์ซายพัฒนาเทคนิคการทำรากฐานที่เรียกว่า “เปียร์ เดอ แตย” (Pierre de Taille) โดยใช้หินปูนคุณภาพสูงจากเหมืองใกล้ปารีส ตัดเป็นแผ่นใหญ่แล้วเรียงซ้อนกันอย่างแน่นหนา ระหว่างชั้นหินใช้ปูนขาวผสมกับเส้นใยรำข้าวบาร์เลย์ ที่ทำหน้าที่เป็นตัวเชื่อมประสานและกันน้ำ นอกจากนี้ ยังขุดคูระบายน้ำรอบรากฐาน และใช้ท่อดินเผาระบายน้ำใต้ดิน เทคนิคนี้ทำให้รากฐานของแวร์ซายแข็งแรงและแห้งสนิท แม้จะอยู่ในพื้นที่ที่มีน้ำใต้ดินสูง 
ระบบน้ำพุแห่งความมหัศจรรย์สิ่งที่ทำให้แวร์ซายโด่งดังไปทั่วโลกคือ ระบบน้ำพุและสวนน้ำที่กว้างใหญ่ ออกแบบโดย อองเดร เลอ นอตร์ (André Le Nôtre) มีน้ำพุใหญ่เล็กกว่า 1,400 จุด สระน้ำขนาดใหญ่ 50 แห่ง และคลองยาวรวมกันกว่า 35 กิโลเมตร การทำให้น้ำพุเหล่านี้ทำงานได้ในยุคที่ยังไม่มีปั๊มไฟฟ้า ต้องใช้ระบบไฮดรอลิกที่ซับซ้อนมาก อาศัยแรงโน้มถ่วงและความดันของน้ำ ที่ได้จากการสร้างอ่างเก็บน้ำบนที่สูง และระบบท่อใต้ดินที่มีการคำนวณเส้นผ่านศูนย์กลางและความลาดชันอย่างแม่นยำ 
การกันซึมในหัวใจพระราชวังภายในพระราชวังแวร์ซาย การกันซึมมีความซับซ้อนมาก เพราะต้องป้องกันน้ำจากหลายแหล่ง ทั้งน้ำฝน น้ำใต้ดิน และน้ำจากระบบน้ำพุ ผนังภายในใช้เทคนิค “บัวเซรี” (Boiserie) คือการหุ้มผนังด้วยไม้โอ๊กที่ผ่านการอบแห้งและทาน้ำมันลินสีดหลายชั้น เพื่อป้องกันความชื้น พื้นใช้หินอ่อนที่เจียระไนเรียบ ทาด้วยขี้ผึ้งผสมกับน้ำมันเทอร์เพนทีน ส่วนฝ้าเพดานใช้ปูนปลาสเตอร์ผสมกับเส้นใยป่าน และเคลือบด้วยสีที่มีฐานเป็นน้ำมัน 
ความท้าทายของการหาแหล่งน้ำปัญหาใหญ่ที่สุดของแวร์ซายคือ การหาน้ำสะอาดมาเลี้ยงระบบน้ำพุขนาดมหึมา พระเจ้าหลุยส์ที่ 14 ทรงใช้งบประมาณมหาศาลในการขุดคลองจากแม่น้ำแซน (Seine) ยาวกว่า 160 กิโลเมตร และสร้าง “เครื่องจักรมาร์ลี” (Machine de Marly) ซึ่งเป็นระบบปั๊มน้ำขนาดใหญ่ที่ขับเคลื่อนด้วยกังหันลม ที่สามารถสูบน้ำขึ้นไปสู่อ่างเก็บน้ำบนเนินเขาได้สูงถึง 162 เมตร เครื่องจักรนี้มีเฟืองกว่า 14 ชุด ปั๊มน้ำ 221 ตัว และใช้คนดูแลกว่า 60 คน 
ระบบระบายน้ำของสวนหลวงสวนแวร์ซายไม่เพียงแค่สวยงาม แต่ยังเป็นระบบระบายน้ำที่อัจฉริยะ การวางแผนสวนใช้หลักการ “เปอร์สเปกทีฟ” (Perspective) ที่ทำให้น้ำไหลจากที่สูงลงที่ต่ำตามแนวสายตา สระน้ำแต่ละแห่งมีระดับที่แตกต่างกัน น้ำจะไหลจากสระหนึ่งไปยังอีกสระหนึ่งผ่านคลองเล็กๆ ที่ซ่อนอยู่ใต้พุ่มไม้ ในช่วงฤดูหนาว เมื่อน้ำในสระแข็งตัว จะมีระบบท่อใต้น้ำแข็งที่ทำให้น้ำยังคงไหลเวียนได้ เพื่อป้องกันท่อแตกจากน้ำแข็งขยายตัว 
หอกระจกและศิลปะการสะท้อนแสงหอกระจก (Galerie des Glaces) ที่โด่งดังของแวร์ซาย ไม่เพียงแค่งดงาม แต่ยังแสดงเทคนิคการกันซึมที่ละเอียดอ่อน กระจกขนาดใหญ่ 357 บาน ต้องป้องกันไม่ให้ความชื้นทำลายพื้นผิวสะท้อน ด้านหลังกระจกทาด้วยปรอทผสมกับดีบุก และเคลือบด้วยยางไม้พิเศษที่นำเข้าจากอเมริกาใต้ ระหว่างผนังและกระจกมีช่องอากาศขนาดเล็กที่เชื่อมต่อกับระบบระบายอากาศ ทำให้อากาศไหลเวียนได้และป้องกันการควบแน่นของไอน้ำ 
ระบบแสงสว่างและการป้องกันไฟไหม้แวร์ซายใช้เทียนไข และโคมไฟน้ำมันเป็นหลัก การป้องกันไฟไหม้จึงสำคัญมาก โดยเฉพาะการป้องกันไม่ให้น้ำมันจากโคมไฟซึมเข้าไปในไม้หรือผ้า มีการทาสารเคลือบกันไฟบนไม้โครงโคมไฟ และใช้ถาดรองใต้เทียนทุกดวง ในหอกระจก มีระบบน้ำดับเพลิงที่ซ่อนอยู่ใต้พื้น สามารถฉีดน้ำออกมาจากรูเล็กๆ ในกรณีเกิดไฟไหม้ ระบบนี้เชื่อมต่อกับอ่างเก็บน้ำหลักของพระราชวัง และสามารถใช้งานได้ทันทีเมื่อมีเหตุฉุกเฉิน 
ระบบประปาส่วนพระองค์พระมหากษัตริย์และพระราชินีมีระบบประปาส่วนตัวที่ทันสมัยมาก น้ำร้อนและน้ำเย็นส่งผ่านท่อทองแดงที่ฝังอยู่ในผนัง ห้องน้ำพระองค์มีอ่างอาบน้ำหินอ่อนขนาดใหญ่ที่มีระบบเติมน้ำอัตโนมัติ และระบบระบายน้ำที่เชื่อมต่อกับบ่อบำบัดน้ำเสียใต้ดิน น้ำที่ใช้แล้วจะถูกกรองผ่านชั้นทราย ถ่าน และสาหร่าย ก่อนปล่อยลงสู่คลองหลัก ระบบนี้ถือว่าทันสมัยกว่าระบบประปาของกรุงปารีสในยุคเดียวกันเสียอีก 
การบำรุงรักษาและการซ่อมแซมการดูแลระบบน้ำและการกันซึมของแวร์ซายต้องใช้คนงานเฉพาะทางมากมาย มี “เมตร์ ฟงเตนีเยร์” (Maître Fontainier) หรือหัวหน้าช่างน้ำพุ ที่ดูแลระบบไฮดรอลิก “เมตร์ เอตองเชอร์” (Maître Étancheur) ที่ดูแลเรื่องการกันซึม และช่างฝีมือย่อยอีกหลายร้อยคน ที่ทำงานตลอด 24 ชั่วโมงเพื่อให้ระบบทำงานได้อย่างสมบูรณ์แบบ มีการตรวจสอบท่อน้ำใต้ดินทุกสัปดาห์ ทำความสะอาดสระน้ำทุกเดือน และซ่อมแซมระบบกันซึมทุกปี 
การรับมือกับฤดูหนาวฤดูหนาวของฝรั่งเศสเป็นความท้าทายใหญ่สำหรับระบบน้ำของแวร์ซาย เมื่ออุณหภูมิลดลงต่ำกว่าจุดเยือกแข็ง น้ำในท่อและสระจะแข็งตัว ขยายตัว และทำให้ท่อแตก มีระบบป้องกันที่เรียกว่า “ชอฟฟาจ เซาเตอแรง” (Chauffage Souterrain) ใช้ไฟจากเตาหิน ส่งความร้อนผ่านท่ออิฐใต้ดิน เพื่อป้องกันน้ำแข็ง นอกจากนี้ ยังมีการปิดน้ำพุบางจุดในช่วงหนาวจัด และใช้ระบบไหลเวียนน้ำช้าๆ เพื่อป้องกันการแข็งตัว 
งานเลี้ยงและการจัดการน้ำแวร์ซายเป็นสถานที่จัดงานเลี้ยงขนาดใหญ่ที่มีแขกหลายพันคน การจัดการน้ำในช่วงงานเลี้ยงต้องการการวางแผนพิเศษ ต้องเพิ่มปริมาณน้ำสะอาดสำหรับการทำอาหารและดื่ม จัดการน้ำเสียที่เพิ่มขึ้น และที่สำคัญคือ การทำให้น้ำพุทุกจุดทำงานพร้อมกัน เพื่อสร้างความประทับใจแก่แขก มีการเปิดน้ำพุตามลำดับ เริ่มจากน้ำพุใหญ่ในแกรนด์ คานาล แล้วขยายไปยังน้ำพุเล็กๆ ทั่วสวน สร้างสเปกแทรกิวลาร์ที่แขกจะจดจำไปตลอดชีวิต 
ค่าใช้จ่ายและการลงทุนการสร้างและดูแลระบบน้ำของแวร์ซายใช้งบประมาณมหาศาล ประมาณ 1 ใน 5 ของงบประมาณแห่งชาติของฝรั่งเศสในสมัยนั้น การขุดคลองและสร้างเครื่องจักรมาร์ลีใช้เงินเกือบเท่ากับการสร้างพระราชวังทั้งหลัง แต่การลงทุนนี้ก็ให้ผลตอบแทนในรูปของความยิ่งใหญ่ทางการเมือง เพราะแวร์ซายกลายเป็นสัญลักษณ์ของอำนาจฝรั่งเศส และเป็นแบบอย่างให้กษัตริย์ทั่วยุโรปมาเลียนแบบ ทำให้ฝรั่งเศสมีอิทธิพลทางวัฒนธรรมและการเมืองอย่างมาก
การล่มสลายและการฟื้นฟูเมื่อเกิดการปฏิวัติฝรั่งเศสในปี ค.ศ. 1789 แวร์ซายถูกทิ้งร้าง ระบบน้ำพุหยุดทำงาน และการกันซึมเริ่มเสื่อมสภาพ น้ำใต้ดินขึ้นสูง ทำให้ชั้นล่างของพระราชวังเปียกชื้น เชื้อราและปลวกเริ่มกัดกินโครงสร้างไม้ ใช้เวลากว่า 200 ปีในการฟื้นฟูให้กลับมาสู่สภาพเดิม โดยนักโบราณคดีและวิศวกรต้องศึกษาเทคนิคการกันซึมแบบโบราณ และหาวัสดุที่เหมือนของเดิม การฟื้นฟูแวร์ซายจึงเป็นโครงการรวบรวมความรู้ด้านการกันซึมแบบคลาสสิกที่ใหญ่ที่สุดในโลก 
อิทธิพลต่อสถาปัตยกรรมโลกเทคนิคการกันซึมและการจัดการน้ำของแวร์ซายแพร่กระจายไปทั่วยุโรป กษัตริย์รัสเซียนำไปสร้างพระราชวังเปเตอร์ฮอฟ กษัตริย์เยอรมันนำไปสร้างปราสาทซานส์ซูซี และแม้แต่จักรพรรดิจีนก็นำเทคนิคบางส่วนไปใช้ในการปรับปรุงพระราชวังต้องห้าม หลักการใช้น้ำเป็นองค์ประกอบของการออกแบบ การสร้างมุมมองที่สวยงาม และการผสมผสานระหว่างสถาปัตยกรรมกับธรรมชาติ กลายเป็นมาตรฐานของสถาปัตยกรรมคลาสสิกที่ใช้กันจนถึงปัจจุบัน
เทคโนโลยีที่ล้ำหน้ายุคแม้จะสร้างขึ้นเมื่อ 350 ปีที่แล้ว แต่เทคนิคการกันซึมของแวร์ซายหลายอย่างยังคงทันสมัย การใช้วัสดุผสมที่มีคุณสมบัติกันน้ำและยืดหยุ่น การออกแบบระบบระบายน้ำหลายระดับ และการคำนวณแรงดันน้ำในระบบท่อขนาดใหญ่ เป็นหลักการที่วิศวกรสมัยใหม่ยังคงใช้อยู่ การศึกษาแวร์ซายจึงไม่เพียงแค่เรียนรู้ประวัติศาสตร์ แต่ยังได้ความรู้ทางวิศวกรรมที่ประยุกต์ใช้ได้ในปัจจุบัน
ในยุคปัจจุบัน ที่ Interplug เราซาบซึ้งในวิสัยทัศน์และความมุ่งมั่นของผู้สร้างแวร์ซาย ที่แสดงให้เห็นว่าการกันซึมและการจัดการน้ำไม่เพียงแค่เป็นเทคนิค แต่ยังเป็นศิลปะที่สร้างความงามและความประทับใจได้ เราประยุกต์หลักการเหล่านี้ในงานของเรา โดยการมองการกันซึมเป็นส่วนหนึ่งของการออกแบบที่สมบูรณ์ ไม่ใช่แค่การแก้ปัญหา การลงทุนในระบบกันซึมที่ดีคือการลงทุนในความงามและความยั่งยืนที่จะอยู่กับเราไปอีกหลายศตวรรษ เหมือนที่แวร์ซายยังคงสร้างความประทับใจให้คนทั่วโลกจนถึงทุกวันนี้